Para este Ensaio convidei as queridíssimas artistas Anna Davtian e Nazik Armenakyan para preencherem esse espaço com um dos meus temas preferidos: Armênia. Anna é escritora, tradutora e fotógrafa, além de ter sido a musa do meu novo filme “Cantos de um Livro Sagrado”, com Cesar Gananian na codireção. Anna é autora do livro de poesia bilíngue armênio-inglês “Livro da Gratidão”, 2012 e do romance “Khanna”, lançado em 2020. Nazik é fotógrafa e uma das fundadoras do coletivo “4Plus” que visa empoderar as mulheres por meio da fotografia. Ela ganhou alguns prêmios e participou de muitas coletivas ao redor do mundo, tendo publicado dois livros. Minha relação com as duas começou em 2014 quando decidi passar uma temporada no Cáucaso, conhecendo e retratando mulheres contemporâneas do país. Hoje estamos sempre nos cruzando e atravessando nossos caminhos em diferentes projetos relacionados à Armênia. O texto de Anna Davtian a seguir foi escrito originalmente em armênio e foi traduzido para o português para o entretempos.

Outono: o lago

Ele apenas se senta,

coloca o carro em P,

e eu olho por muito tempo em seus olhos,

então estou olhando para o lago por cima de seu ombro.

Um vislumbre atinge a escuridão.

Noite velha.

Ele diz: Prenda o cabelo para a estrada.

As duas margens do lago onde nada se reflete.

Seu fundo miserável sob o abdômen amarelado das águas.

O que devo dar para continuar?

O clima branco do final do outono. Ele diz, Ann, segure-se em mim,

para que o inverno não despenque entre as árvores.

As árvores vão se curvar sob a neve que o sol leva.

As horas caem no lago, ao longo da noite.

Um sonho se acumula ao longo dos anos.

Para que tudo isso pode ser usado?

Amar? Mesmo?

Olha, embora

Meus braços minhas mãos

ocioso,

A neve é engolida pelo lago.

A escuridão fere o lago.

Inverno: as pedras

A ausência de neve desce calmamente entre as árvores.

E eles ficam nus, inspecionando a estrada.

Um pensamento fala por si mesmo sem fim.

Como podemos nomear o que aconteceu?

Amar? Mesmo?

Uma palavra que você não me deixa pronunciar,

mas eu digo, Pain.

As cenas de uma cidade,

uma cidade de pedra negra,

mais enegrecido pela chuva.

Na estrada, um bando de juncos

desgastado pela poeira do sol.

À distância, ali, o pássaro preto das asas da ponte

contra o horizonte sem luz.

Uma mão corta lentamente a costura

do meu corpo e o seu à parte.

Para lá, a neve subiu,

de onde as estrelas espanam seus corpos.

Os arredores são um grande negócio,

Quando eu olho do ponto de vista da dúvida, por dentro:

Ele entende ou não?

A cidade respira o carvão negro do inverno,

curva sua face de granito para baixo para as estradas de ladrilhos.

Seu rosto voa para a umidade,

o que aconteceu é mais leve do que a poluição.

Existem campos aqui, onde jazem pedras nuas,

e as pedras são meu amor por você,

a terra nua é meu amor por você,

a estrada desgastada segue adiante,

a sensação de desejo para o cascalho e asfalto da estrada.

Aldeias por todos os lados,

sob as mandíbulas abertas do céu,

ameaçando uma chuva torrencial de neve,

em vez de enviar mudez.

Estou mudo, meu amor,

não sei como te falar sobre

o que vem de você.

Minha voz cai na noite

pertencente ao quintal da lua.

O carro continua com rodas de seda,

um pensamento de você. Eu olho para você

sobre as pedras da montanha

de onde sopra o horizonte aquoso.

Não é segredo.

O horizonte é uma cor,

manchado no pescoço das nuvens.

Uma rua vazia,

Eu digo seu nome para cada esquina,

Falo da saudade de seus olhos, de suas mãos,

suas roupas macias

Você provavelmente sorri com os olhos arregalados,

colocando a resposta na palma da minha mão.

Amando você esta noite,

Pressa!

Eu aceno um adeus.

Eu faço como se eu fosse alguém que parece

no mundo com calma.

O amor é uma varanda de vidro,

descansando no peito

de uma casa em ruínas

onde as pedras caem.

A água arde nos pés das árvores.

O vento aparece através da água.

O abismo sem fundo do amor está sob meus pés.

Os fios e postes chiam.

Ele não ama, ele não ama!

Enquanto isso, você pode ver o amor do lado, veloz,

Eu falo hesitantemente.

As casas negras podem ser vistas à distância.

Um tapete de pedra, colocado na liberdade das pessoas,

como uma hera forjada.

O lago brilha por trás das árvores sem neve.

Encontre uma maneira de falar, diz ele. Há um.

Carros rugem na cidade

correndo atrás de suas próprias luzes

pelas estradas de terra.

Gyumri, meu amante.

Em vez de neve, o tempo cai do céu,

O amor passa despercebidamente por todos os relógios.

A verdade vem de dois lados:

Um de mim,

o outro de você.

Eu não sei onde eles deveriam se encontrar.

Padrões no rosto da cidade.

Desejo de amor nas profundezas da cidade,

Estou indo para você, vibrando.

Porque quando alguém parte para o sonho,

o retorno se torna difícil.

Uma árvore solitária pende da lua.

Não está certo dizer,

mas há muito sexo reprimido aqui,

o orvalho está sob a pedra.

Isso me deixa louco.

Sentado na minha frente, há crianças

Eu provavelmente oro por.

O coração continua pulando de um segundo para o outro,

pardais cruzam o céu,

mas você não sabe porque,

é fevereiro.

A casa

Pessoas moravam aqui,

seus passos são ouvidos em todos os lugares,

uma mulher sem cabeça assiste

por trás do painel alto da janela.

A quarta janela do meu quarto é uma mensagem:

Ver você ainda está por vir.

Paredes brancas entre sussurros e portas,

fora do final do inverno

sob os carros sem neve.

O ninho das formigas fica na cozinha,

e eles carregam a árvore seca para dentro.

Uma casa branca, sem lacunas.

O som prateado do cascalho é ouvido do quintal.

Não é você.

O vento sopra a casa para o lago invisível.

Աշուն. լիճը

 

Նա պարզապես նստեց,

Մեքենան դրեց P,

Ու ես երկար նայեցի նրա աչքերի մեջ,

Հետո նրա ուսի վրայով նայում էի լճին.

 

լիճն աստղիկներով կծմծում էր մութը:

 

Հին գիշեր:

Նա ասաց՝ ճանապարհի համար կապիր մազերդ:

 

Երկու ափերը լճի, որում ոչինչ չի արտացոլվում:

Ողորմելի հատակը՝ ջրերի դեղնած փորի տակ:

Ես շարունակության համար ի՞նչ ունեմ տալու:

 

Ուշ աշնան սպիտակ եղանակ: Նա ասաց՝ Ան, բռնվիր ինձնից, որ ձմեռը փուլ չգա ծառերի միջով: Արեւից մաշված ձյուներով ճկվելու են ծառերը:

Ժամերն ընկնում են սառած լիճը՝ գիշերվա երկայնքով:

 

Տարիների հավաքած երազ մը:

 

Ի՞նչ գործածել այս ամենի համար.

Սե՞ր: Մի՞թե:

 

Տես, բայց,

Ձեռքերս ու թեւերս

Պառկած են պարապ:

 

Ձյունը կուլ է գնում լճին:

 

Մութը դաղում է լիճը:

 

 

Ձմեռ. քարերը

 

Ծառերի արանքից հանդարտ իջնում է ձյան բացակայությունը,

Ու նրանք կանգնում են մերկ՝ հսկելով ճանապարհը։

Մի միտք է խոսում անընդհատ՝

Ինչպե՞ս անվանել եղածը,

Սե՞ր, մի՞թե։

Բառ, որը չես թողնում արտաբերել,

Բայց ես ասում եմ՝ ցավ։

 

Հետո քաղաքի տեսարաններ,

Սեւ քարով քաղաքի՝

Ավելի սեւացած անձրեւից։

Ճանապարհին՝ եղեգների փոքրիկ երամ՝

խունացած արեւի փոշուց։

Հեռվում թեւում է սեւամած կամրջի թռչունը

Անլույս հորիզոնի վրա։

 

Մի ձեռք է հատում դանդաղ

մարմնիս ու մարմնիդ կարը։

 

Ձյունը վեր է ելել այնտեղ,

Որտեղից ցած է թափվում աստղերի փոշին։

 

Տարածությունն հսկա զբաղմունք է,

Երբ նայում եմ կասկածանքի միջից՝ հասկանու՞մ է, թե՞ չէ։

 

Քաղաքը շնչում է սեւ ածխաքարը ձմռան

Ու հակում է սալարկած փողոցներին իր բազալտե երեսը։

 

Քո դեմքը դուրս է լողում թացության մեջ,

Եղածն ավելի է թեթեւ, քան մառախուղը։

 

Այստեղ կան դաշտեր, որտեղ պառկած են մերկ քարեր,

Ու պառկած քարերն իմ սերն են քո հանդեպ,

Լերկ տարածությունն իմ սերն է քո հանդեպ։

Դիմացից գնում է ծոպավոր ճանապարհը,

Ցանկալիի զգացումը՝ ճանապարհի խճին ու ասֆալտին։

 

Գյուղեր ամեն կողմ՝

Երկնքի բաց երախի տակ, որ սպառնում է ձյուն ցած թափել,

Փոխարենն ուղարկում է համրություն։

Համր եմ, իմ սեր,

Չգիտեմ քեզ ինչպես ասել բանը,

Որ քեզանից է գալիս։

Ձայնս ընկնում է գիշերվա մեջ, որ լուսնի բակին է պատկանում։

 

Մեքենան գնում է մետաքսե ակներով,

միտք քո մասին,

Քո կողմն եմ նայում լեռան քարերի վրայով,

Որտեղից փչում է շունչը ջրոտ հորիզոնի։

 

Գաղտնիք չէ:

 

Հորիզոնը գույն է՝

Քսված ամպերի պարանոցին։

 

Դատարկ փողոց,

Ամբողջ երկայնքով քո անունն եմ ասում։

 

Ես խոսում եմ աչքերիդ, ձեռքերիդ կարոտից,

Փափուկ շորերիցդ,

Դու ժպտում ես հավանաբար լայն աչքերով՝

Պատասխանը դնելով ափիս մեջ։

 

Քեզ սիրելն այս գիշեր։

Շտապիր։

 

Ես ձեռքով եմ անում հրաժեշտին,

Ես ձեւացնում եմ, թե մեկն եմ, ով աշխարհին հանգիստ է նայում։

Սերը ապակյա պատշգամբ է,

Հենված խարխուլ տան կրծքին, որից քարեր են թափվում։

 

Ջուրը դաղում է ծառերի ոտքերը։

Քամին երեւում է ջրի միջով։

Անհատակ վիհը սիրո՝ ոտքերիս տակ է։

 

Լարերն ու էլեկտրասյուները ֆշշացնում են՝

Չի սիրում, չի սիրում, չի սիրում։

 

Իսկ դու կարող ես տեսնել սերը կողքից, արագի մեջ,

Ես հապաղելով եմ խոսում։

 

Հեռվից երեւում են քաղաքի սեւ տները՝

քարե գորգ,

Դրված մարդկանց ազատության վրա՝ ինչպես դարբնած բաղեղ։

Լիճը կայծկլտում է անձյուն ծառերի հետեւում։

Հնար գտեք խոսելու` ասում է։ Կա։

 

Քաղաքի մեջ վնգում են մեքենաները՝

վազելով իրենց լույսի հետեւից՝ նեոնե ճամփաներով։

Գյումրի՝ իմ սիրեցյալ։

 

Ժամանակն իջնում է երկնքից՝ ձյան փոխարեն,

Բոլոր ժամացույցների միջով աննկատ սահում է սերը:

 

Ճշմարտությունը գալիս է երկու կողմից.

Մեկը ինձնից,

Մյուսը քեզնից,

Չգիտեմ` որտեղ են նրանք հանդիպելու։

 

Քաղաքի երեսին` նախշեր,

Քաղաքի խորքում` սիրո տարփանք,

Ես տրոփելով եմ գալիս քեզ մոտ:

 

Քանի որ երբ մեկն այդքան հեռանում է դեպի իր երազը,

Վերադարձը դառնում է դժվար:

Լուսնից կախված է միայնակ ծառը:

 

Պետք չէ ասել,

Բայց շատ ճնշված սեռ կա այստեղ,

Շաղը քարի տակ է:

Ինձ հանում է հունից:

Երեխաներ են նստած իմ առջեւ,

Ում համար ես գուցե աղոթում եմ:

 

Սիրտը շարունակում է ցատկել մի վայրկյանից դեպի մյուսը,

Երկնքով ծիծեռնակներ են անցնում,

Բայց, չգիտես ինչու, փետրվար է:

 

Տունը

 

Այստեղ մարդիկ են ապրել,

Ամենուր լսվում են նրանց ոտնաձայները,

Անգլուխ մի կին է նայում պատուհանի երկար փեղկից այնկողմ:

 

Իմ սենյակի չորրոդ պատուհանը հաղորդագրություն է՝

Շատ երկար է իմ գալը քեզ մոտ:

 

Սպիտակ պատեր՝ շշուկների արանքում, ու դռներ:

Դրսում մեքենաների տակ սպառվում է ձմեռը՝ առանց ձյան:

 

Խոհանոցում մրջյունների բույնն է,

Որ ներս են կրում դրսի չորացած ծառը:

 

Սպիտակ տուն՝ առանց թերությունների:

Բակից լսվում է խճի արծաթե ձայնը:

Դու չես:

Քամին քշում է տունը դեպի չերեւացող լիճը:

 

Գյումրի, 2018